سيد محمود هاشمى شاهرودى

سيد محمود هاشمى شاهرودى از شاگردان برجسته ، آگاه واز تربيت يافتگان حوزه فقهى- مبارزاتى شهيد سيد محمد باقر صدر وامام خمينى(رحمه ا... عليهما) است كه در حوزه درس خارج اين دو شخصيت والا مقام‏پرورش يافته وسالها در حوزه علميه نجف اشرف از محضر شريفشان فيض برده است. آيه اللّه هاشمى از همان آغاز بازگشت به وطن اسلامى ايران به تدريس خارج فقه واصول مشغول وبيش ازهيجده سال است كه افتخار تدريس خارج فقه و اصول در حوزه علميه قم را دارند. ايشان همواره در كنار تدريس‏عهده دار مسووليتهاى مهم ومتعددى بوده كه به خوبى از عهده انجام آنان بر آمده و اكنون نيز علاوه بر تدريس درمسئوليتهاى:

1 - رئيس قوه قضائيه.
2 - عضو سابق فقهاى شوراى نگهبان.
3 -عضو مجلس خبرگان رهبرى.
4 - عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام.
5 - عضو شورايعالى مديريت حوزه علميه قم.
6 - نائب رئيس جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
7- عضو مجمع جهانى اهل بيت(ع).
انجام وظيفه مى‏نمايند.

مهمترين مسوليت ايشان ط‏ى سالهاى اخير تاسيس موسسه دايره المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‏بيت است كه به فرمان رهبر معظم انقلاب حضرت آيه اللّه خامنه‏اى تاسيس ورياست‏اين موسسه به ايشان واگذار گرديد.
با همت وتلاش آيه اللّه هاشمى اين موسسه توانسته دهها اثر ارزشمند فقهى - كلامى را در راستاى اهداف وظايف خويش وبه منظور خدمت به فقه اهل بيت(ع) تدوين و منتشر نمايد.
در كنار تدوين كتاب، انتشار دو فصلنامه (فقه اهل بيت(ع)) فارسى و عربى و فصلنامه (المنهاج) كه در شعبه لبنان موسسه تدوين ومنتشر مى‏شود، كار ديگر فرهنگى است كه در اين موسسه و با نظارت ايشان‏صورت مى‏گيرد.
حوزه كارى اين فصلنامه ها بررسى وتبيين جديدترين ديدگاههاى فقهى وبيان مسائل مستحدثه مى‏باشدكه در اين راستا موفقيتهاى چشم‏گيرى صورت گرفته است.
آيه اللّه سيد محمود هاشمى فرزند مرحوم آيه اللّه سيد على حسينى شاهرودى از سلسله سادات حسينى‏شاهرود است كه در مرداد سال 1327 ه ش. در شهر نجف ودر بيت علم ودانش ديده به جهان گشود.
مادر ايشان دختر مرحوم آيت اللّه العظمى حاج سيد على مددى موسوى قائينى از علما بزرگ خراسان‏بوده است كه سالهاى متمادى در شهر مقدس مشهد، به تدريس وتربيت طلاب حوزه علميه واقامه جماعت درحرم مطهر رضوى ثامن الائمه(ع) مى‏پرداختند.
مرحوم والد آيه اللّه هاشمى از وارستگان حوزه علميه نجف واولين كسى است كه تقريرات بحثهاى فقهى -اصولى آيه اللّه خوئى را به رشته تحرير در آورد.
وى تحصيلات ابتدايى را در مدرسه علوى - كه مخصوص ايرانيان مقيم نجف اشرف بود - به پايان برده ودر همان سن نوجوانى تحصيلات حوزوى را آغاز نمود.
از آنجا كه وى از نبوغ علمى واستعدادى سرشار در فراگيرى علوم حوزوى برخوردار بودند در اندك زمان‏ممكن، دروس مقدمات وسطح را باموفقيت به پايان رسانيده به حوزه درس خارج فقهاى ومراجع نامدار آن زمان‏پيوستند.
ايشان باحضور در محضر درس خارج فقه واصول حضرت آيه اللّه العظمى شهيد سيد محمد باقرصدر(ره)، حضرت آيه اللّه العظمى امام خمينى(ره)وحضرت آيه اللّه العظمى خوئى، سالها به كسب علم‏ودانش پرداخت.
از مهمترين ويژگيهاى ومزاياى برجسته ايشان بهره‏گيرى والهام از انديشه‏هاى مبتكرانه اساتيد خود مانندامام خمينى و شهيد صدر است كه با اسلوبى جديد، و با نگاهى نو گرا به مباحث پرداخته وبا توجه به نيازها ى‏روز حكومت اسلامى مبانى فقهى اهل بيت را عرضه مى‏دارند. از آنجا كه ايشان از جمله شاگردان برجسته‏واز نخبگان درس خارج حضرت امام، وشهيد صدر، بودند همواره مورد توجه ويژه اساتيد خود قرارداشتند.
امام، به دفتر ومسولين وقت شهريه نجف اشرف دستور فرموده بودند، نسبت به تامين امور معيشتى ونيازهاى مالى ايشان عنايت ويژه‏اى صورت گيرد. شهيد صدر(ره) نيز با آنكه به كسى اجازه اجتهاد نمى‏داد و دراين خصوص فوق العاده احتياط مى‏كردند، به آيه اللّه هاشمى اجازه اجتهاد داده ودر خصوص وى تعابيرى بسياربلندى فرموده‏اند.
در حاليكه هاشمى در سن جوانى بوده و هنوز سى سال از عمر شريف خود را سپرى نكرده بودند اين‏چنين از جانب استاد خود توصيف مى‏شوند:
(امروز ايشان از مجتهدينى است كه اسلام ومسلمين به او چشم دوخته واميدبسته‏اند... از خداوند بزرگ مسئلت دارم، ايشان را كه ذخيره اى براى شريعت‏واسلام است، در پناه خود محفوظ نگهدارد) پيش از پيروزى انقلاب اسلامى ودر اوج مبارزات مردم ايران به رهبرى امام امت بر عليه رژيم ستم شاهى، رژيم‏بعث عراق در اقدامى مشابه در سال 1974م به حوزه علميه نجف يورش برده جمعى از علما بويژه علماى‏ايرانى وشاگردان شهيد صدر را دستگير وبه زندان انداخت.
آيه اللّه هاشمى شاهرودى از جمله كسانى بود كه در پى اين يورش دستگير وروانه زندان شد. پس از مدتى‏در حاليكه مورد انواع شكنجه‏هاى بدنى وروحى قرار داشت باوساطت مراجع وعلماى وقت آزاد گرديد.
بار ديگر، در پى تظاهرات مردم عراق پس از پيروزى انقلاب اسلامى به رهبرى امام خمينى ، وشورش‏مردم نجف اشرف، رژيم بعث ايشان را تحت پيگرد قرار داده كه اين بار بدليل بازگشت
وى به وطن اسلامى ايران‏رژيم عراق موفق به دستگيرى ايشان نگرديد.
آيه اللّه هاشمى پس از ورود به ايران خدمت حضرت امام شرفياب وبا موافقت ايشان ارتباط ميان نيروهاى‏خارج از كشور بويژه شهيد صدر وحوزه علميه نجف اشرف با امام خمينى را به عهده گرفت. وى در اين راستا تلاش بى وقفه‏اى را آغاز وبا بسيح نيروهاى متعهد ومومن به انقلاب از هيچ كوششى دريغ نكرده ودر اندك زمانى‏توانست بادستور حضرت آيه اللّه خامنه‏اى -كه در آن زمان از سوى امام مسووليت نهضتهاى اسلامى را به عهده داشت- تشكيلات جامعه روحانيت مبارز ومجلس اعلا اسلامى عراق را سازماندهى ومديريت نمايد. در يكى از ملاقتهاى اعضاى مجلس اعلا باحضرت امام باتوجه به شناختى كه امام از آيه ا... هاشمى داشتند به وى خطاب نموده واز ايشان مى‏خواهند تدريس در حوزه علميه قم را بر هر چيزى ترجيح داده‏و بررسى مسائل فقهى خصوصا در رابطه با احياى فقه حكومتى استوار بر ادله واستنباط صحيح جواهرى رامشغول شوند.
ايشان نيز باتوجه به توصيه استاد از همان آغاز ورود به كشور ( اول فروردين ماه سال 1358) به تدريس‏خارج فقه و اصول پرداختند.
برخى كتاب‏هاى فقهى - اصولى كه در بحثهاى خارج ايشان تدريس شد عبارتند از:
حقوق جزا در اسلام (فقه حدود وتعزيرات).
كتاب الخمس (كه در دو جلد تاليف و چاپ شده است).
اجاره، بيع، قضا، مضاربه، شركت، مساقاه، مزارعه، صوم و...
از طرفى ديگر تدريس دو دوره خارج اصول همراه با تاليف تقريرات خارج اصول شهيد صدر در يك‏مجموعه هفت جلدى تحت عنوان (بحوث فى علم الاصول) يكى ديگر از كارها وخدمات علمى ايشان ط‏ى‏سالهاى گذشته است.
از آنجا كه ايشان داراى انديشه‏هاى فقهى جديد ومتناسب بانيازهاى روز جامعه اسلامى بوده وهستند ازاقدامات فرهنگى مهمى همچون :
كنگره نقش زمان ومكان در انديشه‏هاى امام خمينى(ره).
اولين كنگره دايره المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت به رياست ايشان برگزار كه هر دوكنگره در سطحى وسيع مورد استقبال بزرگان و فضلا حوزه ودانشگاه قرار گرفتند. به علاوه سلسله مقالاتى پيرامون مسائل وموضوعات مستحدثه از قبيل، ضمان كاهش ارزش پول، ديات‏شش گانه ، علم شخص قاضى، محارب ومفسد فى الارض، استبداد در استيفاى قصاص و... از ديگر فعاليتهاى‏فقهى - فرهنگى معظم له بوده كه در فصلنامه فقه اهل بيت (ع) به چاپ رسيده است .
مقام معظم رهبرى حضرت آيه اللّه خامنه‏اى باشناخت وآگاهى كه از مراتب علمى ايشان داشتند در حكم‏تاسيس موسسه دايره المعارف خطاب به ايشان مى‏فرمايند:
جنابعالى را كه چهره درخشانى در علم و عمل بوده و بحمدا... از مقام‏والايى در فقه و علوم مرتبط به آن برخورداريد براى انجام اين اقدام بزرگ ، شايسته دانسته، مسئووليت ايجاد و اداره موسسه اى براى تهيه اين‏دائره المعارف را به جنابعالى محول مى‏كنم....

مجموعه‏اى از آثار و تاليفات چاپ شده آيه ا... هاشمى:

1 -بحوث فى علم الاصول‏7 جلد
2 - كتاب الخمس‏2 جلد
3 - مقالات فقهيه‏1 جلد
4 - قاعده فراغ و تجاوز1 جلد
5- حكومت اسلامى‏1 جلد
6- جهان بينى اسلامى 1 جلد
7- تفسير موضوعى بخشى از نهج البلاغه 10 جلد
8- تفسير آيه (مودت ذى القربى)1 جلد
9- استقلال در استيفاء قصاص (مقاله علمى)
10- ذبح با دستگاههاى پيشرفته (مقاله علمى)
11- احكام فقهى كاهش ارزش پول (مقاله علمى)
12- كاوشى نو در اقسام ديه و چگونگى آن (مقاله علمى)
13- آنچه بزهكار افزون بر دين بايد بپردازد(مقاله علمى)
14- اختيار ولى امر در عفو كيفرها (مقاله علمى)
15- علم شخص قاضى (مقاله علمى)
16- پيش بها يا بيعانه (مقاله علمى)
17- محارب كيست و محاربه چيست(مقاله علمى)
18- حكم بى حس كردن اعضاء هنگام اجراى‏كيفرهاى جسمانى(مقاله علمى)
19- حكم پيوند عضو قطع شده در قصاص (مقاله علمى)
20- قصاص، حق انحلالى يا مجموعى؟(مقاله علمى)
21- علم قاضى(1)(مقاله علمى)
22- علم قاضى(2)(مقاله علمى)